Έγκλημα και τιμωρία – Κριτική θεάτρου
Μια θεατρική παράσταση που βασίζεται στο κλασσικό βιβλίο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι Έγκλημα και τιμωρία. Είναι η ιστορία του Ρασκόλνικοφ, ενός φτωχού φοιτητή που ζει στην Αγία Πετρούπολη. Πιστεύοντας ότι οι σπουδαίοι άνθρωποι δικαιούνται να παραβιάζουν τους νόμους για ένα ανώτερο καλό, αποφασίζει να δολοφονήσει μια άπληστη γριά τοκογλύφο για να κλέψει τα χρήματά της και να βελτιώσει τη ζωή του. Μετά το έγκλημα, ο Ρασκόλνικοφ βυθίζεται σε ενοχές και ψυχική ταραχή.
Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΜΑΤΙΑ
Θα ξεκινήσω επισημαίνοντας δύο στοιχεία που αφορούν γενικότερα τη μεταφορά κλασικών βιβλίων στο θέατρο. Πρώτον θεωρώ ότι είναι δύσκολο να μετουσιωθεί ένα λογοτεχνικό κείμενο, και ειδικά ένα κλασικό έργο, σε μια άλλη μορφή τέχνης όπως είναι και το θέατρο, αλλά και ο κινηματογράφος. Δεν είναι εύκολο να αποτυπωθούν οι λεπτές αποχρώσεις που υπάρχουν στους χαρακτήρες των βιβλίων. Και ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι όταν πρόκειται για ένα κλασικό το βιβλίο, οι περισσότεροι θεατές το έχουν διαβάσει, έχουν παρακολουθήσει παλιότερη θεατρική διασκευή ή δει κάποια ταινία, οπότε έχουν πολλές απαιτήσεις από αυτές τις παραστάσεις.
Πάμε τώρα στη συγκεκριμένη παράσταση το Έγκλημα και τιμωρία που είδα πρόσφατα, λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα της.
Παρόλο που και εγώ είχα απαιτήσεις από το συγκεκριμένο έργο, δεν με απογοήτευσε και θα το σύστηνα, ακόμα και αν δεν έχετε διαβάσει το βιβλίο.
Ο σκηνοθέτης καταφέρνει να διατηρήσει την ουσία του πρωτότυπου κειμένου, ενώ ταυτόχρονα προσεγγίζει την ιστορία με τρόπο που την καθιστά επίκαιρη και προσβάσιμη στο σύγχρονο κοινό. Η ατμόσφαιρα είναι σκοτεινή και γεμάτη ένταση, ακριβώς όπως θα περίμενε κανείς από ένα έργο που ασχολείται με το έγκλημα, την ενοχή και την κάθαρση.
Οι ερμηνείες ήταν πάρα πολύ δυνατές, ειδικά του Προμηθέα Αλειφερόπουλου, που παίζει το ρόλο του Ρασκόλνικοφ, ο οποίος κατάφερε να αποδώσει την εσωτερική πάλη του χαρακτήρα του με εξαιρετική ακρίβεια και συναίσθημα. Ήταν σα να ζούσαμε μαζί του την κατάβαση στην τρέλα και την εσωτερική του αναζήτηση για κάθαρση.
Η ηθοποιός που υποδύεται τη Σόνια, την ψυχή της καλοσύνης και της συγχώρεσης, ήταν εξίσου εντυπωσιακή. Η Σόνια δεν είναι απλώς ένας χαρακτήρας που συγχωρεί, αλλά μια γυναίκα που έχει βιώσει την αδικία, τον πόνο, την ταπείνωση, και παρά όλα αυτά επιλέγει να αγαπήσει και να βοηθήσει τον Ρασκόλνικοφ να βρει τη λύτρωση.
Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας και της ψυχολογικής ατμόσφαιρας.
Επίσης στα θετικά ήταν ότι υπήρχε και ένας μουσικός που έπαιζε βιολί σε συγκεκριμένες στιγμές της παράστασης.
Επιπλέον στο έργο δεν υπάρχουν πολλά μοντέρνα στοιχεία, έχει μείνει σε πιο κλασικό χαρακτήρα το όλο εγχείρημα. Και παρόλο που υπάρχει και το στοιχείο με την κάμερα που δείχνει τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών, στοιχείο που το έχω δει σε αρκετές παραστάσεις και μάλλον είναι μια τάση, στο συγκεκριμένο έργο δεν με ενόχλησε. Γενικότερα πάντως τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία χρησιμοποιείται συχνά στο θέατρο με διάφορους τρόπους, όχι, όμως, πάντα πετυχημένα. Εξαρτάται πώς ενσωματώνεται στη κάθε παράσταση.
Τα κουστούμια ήτανε ικανοποιητικά, όπως τα σκηνικά, τα οποία και παρέπεμπαν στην εποχή που διαδραματίζεται το βιβλίο.
Όσον αφορά το ίδιο το κείμενο, εξακολουθεί να είναι επίκαιρο. Ο πυρήνας της ιστορίας είναι το ζήτημα της ενοχής, της αμαρτίας και της ηθικής. Ο Ρασκόλνικοφ πιστεύει ότι οι πράξεις του δικαιολογούνται από το υψηλότερο καλό, αλλά σύντομα ανακαλύπτει ότι το έγκλημα του τον οδηγεί στην καταστροφή, τόσο ψυχολογικά όσο και ηθικά. Άραγε σε τι βαθμό επηρεάζουν το χαρακτήρα μας οι κοινωνικές συνθήκες, η οικογένεια και οι φίλοι μας; Συχνά οι άνθρωποι που μας περιβάλλουν έχουν μια εξιδανικευμένη εικόνα για εμάς, γι’ αυτό και πολλές φορές δεν βλέπουν τις λάθος επιλογές μας ακόμα και αν υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ο δρόμος που έχουμε διαλέξει είναι καταστροφικός για εμάς και την κοινωνία.
Ο Ρασκόλνικοφ προσπαθεί να δικαιολογήσει το έγκλημά του με βάση τη λογική και τη φιλοσοφία, αλλά η ενοχή που νιώθει και η συνείδησή του τον οδηγούν στην καταστροφή. Η Σόνια, από την άλλη πλευρά, αντιπροσωπεύει την άνευ όρων αγάπη και τη συγχώρεση, δείχνοντας ότι η λύτρωση δεν έρχεται μέσα από τη λογική, αλλά μέσα από την καρδιά.
Η παράσταση φέρνει στην επιφάνεια αυτά τα ερωτήματα με τρόπο που σε κάνει να τα σκέφτεσαι πολύ μετά το τέλος της.
Από την ενέργεια του κοινού κατάλαβα ότι μάλλον υπήρχε θετική ανταπόκριση από τους περισσότερους θεατές. Αν σου αρέσουν και εσένα οι μεταφορές των κλασικών κειμένων στη θεατρική σκηνή, πιστεύω ότι αξίζει να δεις τη συγκεκριμένη παράσταση.
Πληροφορίες παράστασης
Θεατρική μεταφορά: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
Σκηνικά: Θάλεια Μέλισσα
Κοστούμια: Αλέξανδρος Γαρνάβος, Τζίνα Ηλιοπούλου
Μουσική: Φώτης Σιώτας
Επιμέλεια κίνησης: Κορίνα Κόκκαλη
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Δήμητρα Κουτσοκώστα, Nεφέλη Παπαναστασοπούλου
Βοηθός Σκηνογράφου: Νάντια Κασσάρα
Φωτογραφίες: Μαρίζα Καψαμπέλη
Trailer: Μαρίζα Καψαμπέλη, Αντώνης Κιτσίκης
Διανομή (αλφαβητικά)
Ρασκόλνικοφ: Προμηθέας Αλειφερόπουλος, Ντούνια: Στέλλα Βογιατζάκη, Πορφύριος: Δημήτρης Ήμελλος, Ντοστογιέφσκι/ Ραζουμίχιν: Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Σβιντριγκάιλοφ: Δημήτρης Μπίτος, Σόνια: Μαριάννα Πουρέγκα, Μητέρα του Ρασκόλνικοφ/ φάντασμα Αλιόνας: Σοφία Σειρλή
Μουσικός επί σκηνής: Τάσος Μισυρλής
